قلابچه‌ماهی‌ها در اعماق دریا زندگی می‌کنند و یافتن جفت در آن پهنه‌ی تاریک اصلاً کار ساده‌ای نیست؛ اما وقتی جفت خودشان را پیدا کنند، هرگز رهایش نمی‌کنند. ماهی نر معمولاً پس از یافتن جفت مناسبش شکم او را گاز می‌گیرد و تا زمانی که بدنش کاملاً با بدن جفتش ترکیب شود، به او متصل می‌ماند. استراتژی جنسی منحصربهفرد قلابچه‌ماهی‌های ساکن ژرف‌دریا ممکن است به اجداد این ماهی‌ها کمک کرده باشد تا به زیستگاهی کاملاً جدید بروند و تنوع شگفت‌انگیز گونه‌های امروزی را امکان‌پذیر کنند.
به گزارش نیوساینتیست، چیس براونشتاین از دانشگاه ییل و همکارانش، روند تکامل بیش از ۱۶۰ گونه از قلابچه‌ماهی‌های ژرف‌زی یا سیراتیده‌ها (Ceratiidae) را بازسازی کردند. سیراتیده‌ها که با آرواره‌های بزرگشان و فریب طعمه‌ها با تابناکی‌زیستی شناخته می‌شوند، زیرگروهی از راسته‌ی بزرگ‌تر قلابچه‌ماهی‌ها هستند. قلابچه‌ماهی‌های صخره‌ای و ماهی‌های عجیب‌و‌غریبی مانند پلیدماهی، وزغ دریایی و خفاش‌ماهی‌ها نیز از ماهی‌های راسته‌ی قلابچه‌ماهی هستند.
سبک زندگی انگلی به قلابچه‌ماهی‌ها کمک کرد تا وارد زیستگاه ژرف‌دریایی شوند
تیم محققان براونشتاین با استفاده از توالی‌یابی ژنتیکی دریافتند که اجداد قلابچه‌ماهی‌ها در کف دریا روی باله‌های سینه‌ای خود راه می‌رفتند. اما ۵۵ میلیون سال پیش، برخی از این ماهی‌ها شناکردن در ناحیه‌ی وسیع ژرف‌دریایی اقیانوس یا «منطقه نیمه‌شب» را آغاز کردند. بدین صورت، در یک دوره‌ی زمانی پنج میلیون ساله، قلابچه‌ماهی‌های شناگر در مقایسه با عموزاده‌هایشان در کف دریا از تنوع ژنتیکی بیشتری برخوردار شدند.
الیزابت میلر از دانشگاه کالیفرنیا ارواین می‌گوید: «عجیب است، زیرا بستر دریا و صخره‌ها معمولاً محل زندگی گونه‌های متنوع‌تری است. محیط‌هایی با عوارض توپوگرافی بیشتر، باعث می‌شود که موجودات زنده‌ی محیط پیچیده شوند. اما ناحیه‌ی ژرف‌دریا با دمای ثابت و گستره‌ی وسیعی از آب خالی، در واقع همگن‌ترین زیستگاه روی زمین است.»
میلر و همکارانش اواخر سال گذشته شجره‌نامه‌ای از گونه‌های مختلف قلابچه‌ماهی‌ها ساختند. هرچند تیم میلر و تیم براونشتاین از روش‌های متفاوتی استفاده کردند، مطالعات هر دو گروه تا حدود بسیاری بر مبنای سیر زمانی و مقیاس تنوع قلابچه‌ماهی‌ها در ژرف‌دریا استوار است.
تیم براونشتاین دریافت که این تنوع شگفت‌انگیز ممکن است ناشی از استراتژی تولیدمثل انگل‌مانند سیراتیده‌ها باشد؛ بدین صورت که یک نر کوچک با استفاده از آرواره‌های خود به ماده‌ی بسیار بزرگ‌تر متصل می‌شود و تا زمانی که ماده برای جفت‌گیری آماده شود، در همین حالت باقی می‌ماند. در برخی گونه‌ها، نر و ماده به طور دائم با هم ترکیب می‌شوند و حتی سیستم گردش خونشان مشترک می‌شود. این روش منحصربهفرد جفت‌گیری از نظر تئوری برای قلابچه‌ماهی‌های ژرف‌دریایی مفید است؛ زیرا بعید است که در طول زندگی با عضو دیگری از گونه‌ی خودشان روبه‌رو شوند.
تحلیل براونشتاین نشان داد که وجود برخی صفات برای ایجاد این ویژگی انگلی و جهش تکاملی قلابچه‌ماهی‌ها در ناحیه‌ی ژرف‌دریایی اقیانوس لازم است؛ مثل تفاوت اندازه‌ی بدن بین نرها و ماده‌ها و ضعف سیستم ایمنی در ماده که به نر آسیبی نرساند.
براونشتاین می‌گوید: «بخش‌های عمده‌ای از این صفت پیچیده، قبل از جابه‌جایی قلابچه‌ماهی‌ها به ژرف‌دریا نیز وجود داشت. روش انگلی جنسی به جای اینکه اساساً به عنوان گاز در موتور [تنوع] عمل کند، مانند آماده‌سازی پدال گاز است.»
میلر می‌گوید «محتمل» است که سبک زندگی انگلی به قلابچه‌ماهی‌ها کمک کرده باشد تا وارد زیستگاه ژرف‌دریایی شوند، اما علت اینکه چگونه پس از تغییر زیستگاه به چنین تنوع گسترده‌ای دست یافتند، هنوز مشخص نیست.
پاسخ به این سؤال دشوار خواهد بود، به خصوص که بازیابی نمونه‌های بی‌عیب‌و‌نقص قلابچه‌ماهی از اعماق دریا دشوار است. اما محققان می‌گویند وجود دو شجره‌نامه‌ی جامع به سایر محققان کمک می‌کند تا تحقیقات بیشتری انجام دهند.
دیدگاهتان را بنویسید