گدازه سنگ مذاب یا نیمه مذاب (ماگما) است که از درون سیاره های جامد و دارای هسته ی گرم –مانند زمین خودمان- یا حتی یک قمر سیاره مانند ماه، به سطح آن بیرون رانده شده است. گدازه ممکن است در یک آتشفشان یا از طریق شکستگی در پوسته، در خشکی یا زیر آب فوران کند، معمولاً در دمای ۸۰۰ تا ۱۲۰۰ درجه سانتیگراد. سنگ آتشفشانی ناشی از سرد شدن بعدی نیز اغلب گدازه نامیده می شود.
به گزارش سیناپرس، آتشفشان ها زیبا و حیرت انگیز هستند، اما فوران مداوم کوه کیلا و مائونا لو در جزیره بزرگ هاوایی نشان می دهد که این رویدادها چقدر می توانند خطرناک باشند. کیلا تنها در سال ۲۰۱۸ بیش از ۷۰۰ خانه را در مناطق شهری Kapoho ویران کرد.
این دو آتشفشان فقط ۲۱ مایل (۳۳ کیلومتر) از هم فاصله دارند و از سال ۱۹۸۴، زمانی که ماونا لوآ آخرین فوران کرد، در یک زمان فوران نکرده اند.از سال ۱۵۰۰ پس از میلاد، فوران های آتشفشانی بیش از ۲۷۸۰۰۰ نفر را کشته اند.
امروزه ۱۳۵۰ آتشفشان فعال بالقوه در سراسر جهان وجود دارد. هر سال حدود ۷۵ مورد از آنها فوران می کنند. حدود ۸۰۰ میلیون نفر در مناطق خطر آتشفشان زندگی می کنند. آتشفشان شناسان آتشفشان ها را مطالعه و رصد می کنند تا بتوانیم فوران های آینده را پیش بینی کنیم و پیش بینی کنیم که آسیب وارده تا چه حد می تواند مخرب و مرگبار باشد.
وقتی کوه های آتشفشانی منفجر می شوند
فوران های آتشفشانی را می توان به طور کلی به دو نوع تقسیم کرد: انفجاری و غیر انفجاری. فوران های انفجاری زمانی رخ می دهند که ماگما، که سنگ مذاب در زمین است، حاوی گاز باشد. این فوران ها آنقدر پرانرژی هستند که ماگما به ذرات سنگ کوچکی به نام خاکستر آتشفشانی تبدیل می شود.
به گزارش سیناپرس، فوران های انفجاری مسئول بیشترین تعداد مرگ و میر ناشی از آتشفشان ها هستند. این رویدادها می تواند خاکستر آتشفشانی را در صدها مایل از آتشفشان پخش کند و باعث اختلال در سفرهای هوایی، آلودگی آب و آسیب به خطوط برق، سازه ها و ماشین آلات شود. کراکاتوا در اقیانوس آرام (۱۸۸۳) و کوه سنت هلن در ایالت واشنگتن (۱۹۸۰) نمونه هایی از فوران های انفجاری هستند. در حالی که فوران های ذکر شده در هاوایی معمولاً غیر انفجاری هستند، هر دو آتشفشان در گذشته فوران های انفجاری نیز داشته اند.
خطرناک‌ترین ویژگی فوران‌های انفجاری، جریان‌های خاکستر آتشفشانی است – بهمن‌های سریع و زمین‌گیر از گاز داغ، خاکستر و سنگ که همه چیز را در مسیر خود نابود می‌کند. جریان خاکستر تولید شده در طول فوران کوه وزوویوس در ایتالیا در سال ۷۹ پس از میلاد، شهرهای هرکولانیوم و پمپئی را مدفون کرد. در سال ۱۹۰۲، خاکستر ناشی از فوران کوه پله در جزیره مارتینیک در دریای کارائیب، بیش از ۲۹۰۰۰ نفر را کشت.
جریان های گدازه ای
فوران های غیر انفجاری زمانی رخ می دهند که گاز کمی در ماگما وجود داشته باشد. این رویدادها فواره‌های آتش کوچک و جریان‌های گدازه‌ای ایجاد می‌کنند.
فوران های غیر انفجاری نسبت به فوران های انفجاری کمتر کشنده هستند، اما همچنان می توانند باعث اختلال و تخریب بزرگ شوند. به گزارش سیناپرس، فوران در آتشفشان های سبک می تواند در قله یا در امتداد جناحین رخ دهد. فوران های جدید معمولاً با باز شدن یک شکاف یا شکاف طولانی شروع می شود که گدازه های مذاب را به هوا پرتاب می کند و گاهی اوقات جریان های گدازه ای را تشکیل می دهد.
مترجم:محمدزارعلی
نوشته گدازه های آتشفشان، زیبا و مخرب اولین بار در خبرگزاری سیناپرس | اخبار علمی ایران و جهان. پدیدار شد.
دیدگاهتان را بنویسید