پس از انتشار گزارش دوم انجمن تجارت الکترونیک درباره وضعیت کیفیت اینترنت در ایران، واکنش‌ها و تحلیل‌های متعددی مطرح شد. انجمن تجارت الکترونیک به ابهامات و ایرادات مطرح شده پاسخ داد و توضیحات تکمیلی ارائه کرد. انجمن تجارت الکترونیک در پاسخ به ابهامات مطرح شده، تاکید کرد که وضعیت کنونی کیفیت اینترنت در ایران همچنان «خطرناک» است و نیازمند بازنگری جدی و اقدام فوری.
انجمن تجارت الکترونیک تهران در گزارشی که در تیرماه سال جاری منتشر کرد، وضعیت اینترنت ایران را در سه شاخص اختلال، محدودیت و سرعت بررسی کرد و نتیجه گرفت که وضعیت اینترنت در ایران «خطرناک» است. پس از انتشار این گزارش، برخی مسئولان و کارشناسان به آن انتقاداتی وارد کردند. یکی از مهم‌ترین انتقادات این بود که انجمن تجارت الکترونیک در گزارش خود، نهادهای مسئول را به درستی شناسایی نکرده است.
انجمن تجارت الکترونیک در پاسخ به این انتقادات، توضیحاتی ارائه داد. این انجمن گفت که برخی از نهادهای ذکر شده در گزارش، ارتباط ساختاری با یکدیگر دارند و در نتیجه، تأثیر آنها بر کیفیت اینترنت را نمی‌توان به طور مجزا بررسی کرد. انجمن تجارت الکترونیک همچنین گفت که برخی از انتقادات مطرح شده، ناشی از عدم درک درست از موضوع است. به عنوان مثال، برخی از منتقدان گفته بودند که انجمن تجارت الکترونیک در گزارش خود، دقت کافی نداشته است.
انجمن تجارت الکترونیک در پاسخ به این انتقادات گفت که گزارش این انجمن بر اساس داده‌های معتبر و قابل اتکا تهیه شده است. این انجمن همچنین گفت که در صورت وجود هرگونه اشکال در گزارش، آماده ارائه توضیحات بیشتر است.
در ادامه، انجمن تجارت الکترونیک به برخی از انتقادات مطرح شده به صورت جداگانه پاسخ داد.
در پاسخ به انتقادی مبنی بر اینکه «افتا زیر مجموعه وزارت ارتباطات نیست»، انجمن تجارت الکترونیک گفت که افتا با نام کامل «مرکز مدیریت راهبردی افتای ریاست جمهوری» زیر مجموعه ریاست جمهوری است. سازمان فناوری اطلاعات نیز بر اساس سند راهبردی امنیت فضای تولید و تبادل اطلاعات (سند افتا) ارزیابی امنیتی و ارائه گواهی‌های امنیتی محصولات و خدمات نرم افزاری را انجام می‌دهد که این نام افتا با آن مرکز افتا اشتباه شده است.
در پاسخ به انتقادی مبنی بر اینکه «امنیت شبکه هیچ ارتباط ساختاری با کمیسیون تنظیم مقررات ندارد»، انجمن تجارت الکترونیک گفت که بخش مهمی از مسئولیت امنیت شبکه زیرمجموعه سازمان تنظیم مقررات است. از این جهت ارتباط ساختاری با سازمان تنظیم مقررات دارد.
در پاسخ به انتقادی مبنی بر اینکه «پهنای باند بین‌الملل هیچ ارتباطی با کارگروه اقتصاد دیجیتال که دبیرخانه آن در وزارت اقتصاد است ندارد و عمر کارگروه اقتصاد دیجیتال دو سال است»، انجمن تجارت الکترونیک گفت که با توجه به اینکه طبق قانون «تصمیمات و مصوبات اکثریت اعضا و یا وزیران عضو کارگروه (کارگروه ویژه اقتصاد دیجیتال) (حسب مورد) در حکم تصمیمات رییس جمهور و هیأت وزیران بوده» این کارگروه می‌تواند در رابطه موضوع پهنای باند و موارد موثر بر شرایط اقتصادی شرکت ارتباطات زیرساخت (به عنوان عرضه کننده انحصاری پهنای باند اینترنت که بخش عمده درآمد آنرا هم تشکیل می‌دهد) تصمیماتی با اختیارات هیئت دولت اتخاذ نماید.
در پاسخ به انتقادی مبنی بر اینکه «مدل اقتصادی مربوط به شورای عالی فضای مجازی است و نه کمیسیون تنظیم مقررات»، انجمن تجارت الکترونیک گفت که همان طور که مصوبه‌ی افزایش قیمت ۳۴ درصد اینترنت و سایر مصوبات مربوط به قیمت‌گذاری توسط این کمیسیون اتخاذ می‌شود، شفاف است که کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات از نهادهای موثر و مسئول در مدل اقتصادی است. ضمن آنکه علاوه بر کمیسیون تنظیم مقررات وزارت ارتباطات، کمیسیون عالی تنظیم مقررات مرکز ملی فضای مجازی هم در سیاستگذاری این بخش نقش محوری دارد.
در پاسخ به انتقادی مبنی بر اینکه «فهرست سایت‌های فیلترشده در این گزارش دقیق نیست و برخی از آنها از فیلتر خارج شده است»، انجمن تجارت الکترونیک گفت که فهرست ذکر شده در پیوست به دلیل آنکه در متن اصلی گزارش قرار نداشت از دقت کافی برخوردار نبود و در زمان طراحی و صفحه‌بندی به جای ذکر نام کامل دامنه‌ی فیلتر شده، به دامنه‌ی اصلی آن اشاره شده است. با تشکر از نکات مطرح شده در این رابطه، این فهرست مجدد بررسی و به روزرسانی خواهد شد.
در پاسخ به انتقادی مبنی بر اینکه «کلادفلر با سهم کمتر از ۱۰ تا ۲۰ درصد از ترافیک کشور مرجع خوبی برای سنجش سرعت نیست» و «نبود پاپ CDN کلادفلر در ایران ارتباط مستقیمی با سرعت آن دارد»، انجمن تجارت الکترونیک گفت که جایگاه ایران در سرعت براساس ۲ مرجع متفاوت کلادفلر و meter.net سنجیده شده است. پایگاه speed test نیز به عنوان وب‌سایت مورد استناد وزیر ارتباطات، جایگاه ایران را در رتبه ۷۸ در اینترنت موبایل و در رتبه ۱۵۴ در شاخص اینترنت ثابت نشان می‌دهد. پس به نظر بدیهی به نظر می‌رسد که ایران از نظر سرعت جایگاه غیرقابل قبولی در جهان دارد. علاوه بر این ۳ مرجع بین‌المللی، انجمن تجارت الکترونیک بارها در جلسات حضوری، طی نامه‌ی رسمی ارسالی (به شماره ۱۷۲/الف/۱۴۰۲) و در متن گزارش‌های انجمن، از وزارت ارتباطات دعوت کرده است، میانگین سرعت کاربران ایرانی در اتصال به اینترنت (نه شبکه‌ی داخلی) را منتشر کنند تا بتوان به آن گزارش استناد کرد.
در پاسخ به انتقادی مبنی بر اینکه «مقایسه تاخیر در سرعت اینترنت امارات براساس رادار کلادفلر»، انجمن تجارت الکترونیک گفت که اگر به دقت گزارش مطالعه شود روشن است که در صفحه ۱۶ گزارش به وضعیت تاخیر در اینترنت امارات از جهت تغییرات آن در ساعت مختلف شبانه‌روز پرداخته شده است. مقایسه این نمودار با نمودارهای صفحات ۱۴ و ۱۵ نشان‌دهنده‌ی یک اختلال واضح در ساعات پیک مصرف در ایران است.
در پاسخ به انتقادی مبنی بر اینکه «در این گزارش اشاره نمی‌کند که از این وبسایت‌های گزارش شده چند درصد در دولت فعلی و چند درصد در دولت قبل مسدود شده است»، انجمن تجارت الکترونیک گفت که انجمن تجارت الکترونیک از هر نوع دسته‌بندی حزبی و سیاسی پرهیز کرده و تلاش می‌کند تا تصویر روشن و داده‌محوری از واقعیت اینترنت ایران نمایش دهد. مسئولین فعلی کشور وظیفه رفع فیلتر و رفع مشکلات کیفیت اینترنت ایران را فارغ از آنکه در چه دوره زمانی در رابطه با آن تصمیم گیری شده است، را دارند. برای کاربر نهایی هیچ تفاوتی ندارد یک سایت به دلیل تصمیمات چه کسی و در چه زمانی از دسترس خارج شده است و مجموع این محدودیت‌هاست که تجربه کاربری او را رغم می‌زند.
در پاسخ به انتقادی مبنی بر اینکه «شواهدی برای ادعای ارتباط Latency و مشکلات در پردازنده تجهیزات فیلترینگ ارایه نشد»، انجمن تجارت الکترونیک گفت که در صفحه‌ی ۱۵ گزارش مشکل افزایش latency در ساعات اوج مصرف بر اساس شواهد معتبر نمایش داده شده است. سپس چهار احتمال وقوع این مشکل (۱- اشباع لایه دسترسی، ۲- اشباع لایه انتقال ۳- اشباع پهنای باند بین‌الملل ۴- اختلال در تجهیزات فیلترینگ) بیان شده است. این وظیفه دستگاه‌های مربوط است که پاسخگوی مشکل مطرح شده باشند، دلیل آن را با توجه به دسترسی خود به داده‌های مانیتورینگ لایه‌های مختلف بیان کرده و درنهایت برنامه زمان‌بندی برای حل مشکل را ارائه کنند. در صفحه ۳۶ گزارش به دقت از مصرف پهنای باند کشور در حدود ۸Tbps در پایان دولت دوازدهم و کاهش آن به ۳Tbps پس از افزایش فیلترینگ و محدودیت‌ها و در نهایت کاهشی شدن مصرف یاد شده است.
در پاسخ به انتقادی مبنی بر اینکه «در سال گذشته میلادی، کشور هیچ قطعی سراسری اینترنت نداشته است»، انجمن تجارت الکترونیک گفت که در گزارش ادعا نشده است که قطعی به شکل سراسری در کل کشور بوده است، بلکه قطع کامل یا «کنترل شده اینترنت» مطرح شده است. قطعی یادشده در سال ۲۰۲۳ مربوط به قطع اینترنت در روزهای جمعه (ساعت ۱۱:۰۰ تا ۱۴:۰۰) در زاهدان بوده است.
انجمن تجارت الکترونیک در پایان این توضیحات، مجدداً از مسئولین به خصوص وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات دعوت کرد به جای تلاش برای پیدا کردن ایراد‌های جزئی در گزارش انجمن تجارت الکترونیک: ۱- داده‌های کمی جایگزین و (trend) روند تغییرات آن در سال‌های گذشته را منتشر کند ۲- برنامه و راهکارهای خود را در بخش‌هایی که مسئولیت آن را برعهده دارند، اعلام کنند، ۳- در کنار بخش خصوصی تلاش کنند تا سایر بخش‌ها، سازمان‌ها و نهادهای مسئول را به بازنگری، اصلاح و بهبود وضعیت کیفیت اینترنت در ایران تشویق کنند.
در ادامه، به برخی از نکات مهم این گزارش اشاره می‌کنیم:
- وضعیت اینترنت ایران در سه شاخص اختلال، محدودیت و سرعت، «خطرناک» ارزیابی شده است.
- افزایش فیلترینگ و محدودیت‌های دسترسی به اینترنت، یکی از دلایل اصلی کاهش کیفیت اینترنت ایران است.
- اشباع پهنای باند بین‌الملل، یکی دیگر از دلایل اصلی اختلالات اینترنت ایران است.
- مسئولیت بهبود کیفیت اینترنت ایران، بر عهده چند نهاد مختلف است که باید با همکاری یکدیگر، اقدامات لازم را انجام دهند.
انجمن تجارت الکترونیک، در پایان گزارش خود، از مسئولین به خصوص وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات دعوت کرده است تا اقدامات لازم برای بهبود کیفیت اینترنت ایران را انجام دهند. این اقدامات شامل موارد زیر است:
- کاهش فیلترینگ و محدودیت‌های دسترسی به اینترنت
- افزایش پهنای باند بین‌الملل
- بهبود زیرساخت‌های اینترنت
آنگونه که از این توضیحات به نظر می‌رسد، انجمن تجارت الکترونیک در تهیه گزارش خود، دقت و وسواس زیادی به خرج داده و سعی کرده است تا تصویری واقع‌بینانه از وضعیت اینترنت ایران ارائه دهد.
نظر شما در مورد وضعیت اینترنت ایران چیست؟ آیا گزارش انجمن تجارت الکترونیک را قبول دارید؟
دیدگاهتان را بنویسید