امروزه دره اردن در شرق دریای مدیترانه، منطقه‌ای بسیار خشک، خالی از پوشش گیاهی و ناهموار است. این مسیر به هیچ وجه انتخاب مناسبی برای پیاده‌روی نیست؛ اما بر اساس تحقیقی جدید، انسانهای اولیه در زمان مهاجرت به اوراسیا، احتمالاً این مسیر را برای خروج از آفریقا انتخاب کردند.
مایکل پتراگلیا، باستان‌شناس از دانشگاه گریفیث استرالیا می‌گوید: «محیط خشن و نامساعد کنونی شام و عربستان، مناطق مهمی هستند که اعضای خانواده‌ی انسان ازجمله گونه‌ی انسان خردمند، هنگام ترک آفریقا و نقل‌مکان به سمت اوراسیا از آن گذر کردند.»
هرچند این پهنه‌ی خشکی تنها پل زمینی دائمی منطقه است، محققان همچنین احتمال می‌دهند که اقوام باستانی ما از مسیر دریای سرخ فعلی از آفریقا خارج شده باشند؛ زیرا در طول دوره‌های یخبندان سطح آب کمتر و اقلیم هر دو ساحل بسیار مطلوب‌تر بوده است.
محمود عباس، زمین‌گاه‌شناس از دانشگاه شانتو و گروهش در مطالعه‌ی اخیر ۱۳ نمونه رسوب ۸۴ هزار ساله را از چندین سایت باستان‌شناسی در دره اردن جمع‌آوری و بررسی کردند. ابزارهای سنگی کشف‌شده در یکی از سایت‌ها نشان داد که انسان‌ها ممکن است دست‌کم یک بار تلاش کرده باشند تا این مسیر را امتحان کنند. محققان در مطالعات دیگر تعدادی مصنوعات دست‌ساز، ردپاها و فسیل‌های انسانی مربوط به همان دوره‌ی زمانی را در غارهای اطراف منطقه کشف کرده‌اند.
همچنین بررسی رسوب‌ها نشان می‌دهد که چشم‌انداز منطقه در دوره‌ی مهاجرت انسان اولیه بسیار متفاوت بوده است. لایه‌های شن و ماسه با مواد آلی غنی و گل حاوی ریشه و مواد جامد درهم‌آمیخته بود؛ بدین معنی که پوشش گیاهی منطقه در آن دوره غنی بوده است.
چنین تغییر واضحی همچنین از افزایش بارندگی خبر می‌دهد. بارش‌ها منطقه را به مجموعه‌ای از تالاب‌ها در میان ناحیه‌ی خشکی گسترده تبدیل و فرصت مناسبی را برای پستانداران، ازجمله انسان فراهم کرده بود تا قلمرو خود را گسترش دهند.
عباس توضیح می‌دهد که ظهور چمنزارهای وسیع و زمین هموار به جای بیابان ناهموار و خشک، منابع مورد نیاز زنده ماندن در طول مهاجرت به خارج از آفریقا و جنوب غربی آسیا و فراتر از آن را برای انسان فراهم کرد.
عباس افزود: «شام برای انسان مدرن به عنوان یک گذرگاه پرآب عمل می‌کرد تا در طول آخرین دوره میان‌یخچالی به خارج از آفریقا پراکنده شود و اکنون اثبات کرده‌ایم که مسیر این گذرگاه از منطقه‌ی دره کافتی اردن می‌گذرد.»
در دوران پلیستوسن میانی تا پلیستوسن پسین، یعنی در زمانی حدود ۱۲۹ تا ۷۱ هزار سال پیش، انسان بارها تلاش کرد تا از آفریقا به سمت اوراسیا مهاجرت کند؛ اما تمام آن‌ها تلاش‌ها موفقیت‌آمیز نبود. بااین‌حال دست‌کم برخی از آن‌هایی که احتمالا ازطریق دره اردن مهاجرت کردند، شاید به اجداد انسانهای اروپایی و آسیایی‌تبار تبدیل شدند.
پتراگلیا می‌افزاید: «مطالعه‌ی ما رابطه‌ی نزدیک میان تغییرات اقلیمی و بقای انسان و مهاجرت را نشان می‌دهد.»
مطالعه در نشریه Science Advances منتشر شده است.
دیدگاهتان را بنویسید