سردرد، درد یا ناراحتی در سر یا صورت است که از نظر محل، شدت درد و دفعات بروز آن در افراد متفاوت است. اولین قدم برای برطرف کردن سردردهای مکرر این است که نوع سردرد خود را مشخص کنید. گاهی اوقات سردرد نشانه‌ی بیماری یا وضعیت دیگری است و گاهی اوقات هم ممکن است ناشی از سردردهای عصبی (هیستریک) باشد.
همچنین انواع مختلفی از سردردها وجود دارد. برخی از سردردهای مزمن روزانه، که ۱۵ روز یا بیشتر در ماه رخ می‌دهند، زیرمجموعه‌ی نوع فرعی سردرد و سردردهای تنشی و میگرن نیز به‌عنوان سردردهای رایج دسته‌بندی می‌شوند.
پس اگر شما هم جزو افرادی هستید که به‌دنبال روش‌هایی برای درمان سردرد می‌گردید، در وحله‌ی اول بهتر است به نشانه‌های سردرد، علایم و محرک‌های احتمالی آن مانند غذا، استرس یا تغییرات خواب خود توجه کنید.
از آن‌جایی که احتمالا همه‌ی افراد در طول زندگی خود برای یکبار هم شده، دچار سردرد می‌شوند، راهکارهای ساده‌ای برای درمان آن وجود دارد که به کاهش درد شما کمک خواهد کرد. در ادامه‌ی این مقاله با برخی از این راه‌کارها آشنا می‌شویم.
درمان سردرد
هر نوع سردرد روش‌های درمانی مختلفی دارد. در واقع شاید بهتر باشد که اینگونه آن را بیان کرد، زمانی‌که دو بیمار، درد سردرد خود را یکسان توصیف می‌کنند، لزوما از درمان سردرد مشابهی تسکین نمی‌یابند. بنابراین اغلب برای یافتن گزینه‌های درمانی موثر به یک فرآیند آزمون و خطا نیاز داریم. در ادامه به برخی از روش‌های درمانی سردرد اشاره خواهیم کرد:
- درمان سردردهای عصبی (تنشی)
- درمان سردردهای میگرنی
- درمان سردردهای شدید یا خوشه‌ای
- درمان سردردهای سینوسی
۱. درمان سردردهای عصبی
سردردهای تنشی شایع‌ترین نوع سردرد در بین بزرگسالان و نوجوانان هستند. آن‌ها باعث درد خفیف تا متوسط می‌شوند و به‌مرور زمان می‌آیند و می‌روند. این نوع سردردها به‌طور معمول علایم دیگری ندارند.
اگر هر چند وقت یکبار دچار سردرد تنشی می‌شوید، مسکن‌های بدون نسخه مانند ناپروکسن، استامینوفن و ایپوبروفن ممکن است به‌طور موثر درد شما را درمان کنند. اگرچه گاهی این سردردها ناشی از کم‌آبی، گرسنگی و کم‌خوابی است، پس به این موارد توجه لازم را داشته باشید.
در صورتی‌که مسکن‌ها برای درد شما موثر نباشند، مصرف برخی از داروهایی که برای درمان افسردگی تجویز می‌شوند، ممکن است باعث کاهش درد شما شود. البته این قرص‌ها نیازمند مشورت با یک روانپزشک است و از مصرف خودسرانه‌ی آن پرهیز کنید.
طب‌سوزنی، روش دیگری برای درمان سردردهای تنشی محسوب می‌شود. همچنین گرفتن دوش آب گرم یا قراردادن یک کیسه‌ی یخ به مدت ۵ تا ۱۰ دقیقه به‌صورت چندین بار در طول روز روی سرتان، احتمالا نتیجه‌ی خوبی برای شما به دنبال داشته باشد.
۲. درمان سردردهای میگرنی
سردردهای میگرنی اغلب به‌عنوان درد تپنده و ضربان‌دار توصیف می‌شوند. آن‌ها می‌توانند از ۴ ساعت تا ۳ روز طول بکشند و معمولا یک تا چهار بار در ماه بروز پیدا می‌کنند. همچنین سردردهای میگرنی همراه با درد و علایم دیگری مانند حساسیت به نور، صدا یا بو هستند. حالت تهوع یا استفراغ، از دست دادن اشتها و ناراحتی معده یا شکم درد نیز از نشانه‌های دیگر این نوع سردرد محسوب می‌شوند.
بروز سردردهای میگرنی در کودکان نیز، ممکن است همراه با رنگ‌پریدگی، احساس سرگیجه و تاری‌دید و تب و ناراحتی معده باشد. البته تعداد کمی از میگرن‌های کودکان شامل علایم گوارشی مانند استفراغ است که به‌طور تقریبی یکبار در ماه اتفاق میفتد.
برای درمان این نوع سردردها، بسیاری از افرادی که میگرن دارند با مصرف مسکن‌های بدون نسخه مانند استامینوفن، آسپرین و ایبوپروفن و… می‌توانند تا حدی به کاهش علایم میگرن کمک کنند. البته باید به این نکته توجه داشت که اگر این مسکن‌ها در اولین نشانه‌های حمله‌ی میگرنی مصرف شوند، بیشترین تأثیر را خواهند داشت.
در صورتی‌که شما دچار میگرن‌های شدید می‌شوید و مسکن‌ها به کاهش درد شما کمک نمی‌کنند، بهتر است به پزشک متخصص مراجعه کنید.
۳. درمان سردردهای خوشه‌ای
این سردردها که به‌عنوان شدیدترین نوع سردرد به شمار می‌روند، معمولا باعث ایجاد درد شدید در پشت یا اطراف یک چشم می‌شوند. همچنین آن‌ها می‌توانند ضربان‌دار یا ثابت باشد. درواقع درد در این نوع سردرد آنقدر بد و شدید است که بیشتر افراد مبتلا به سردردهای خوشه‌ای نمی‌توانند یک‌جا بنشینند و اغلب در طول حمله حرکت می‌کنند. در کنار درد، پلک افتاده، چشم قرمز و مردمک چشم نیز کوچک‌تر می‌شود.
به‌دلیل اینکه این نوع سردردها به‌طور معمول به‌صورت گروهی اتفاق میفتند، به آن‌ها سردردهای خوشه‌ای می‌گویند. در واقع ممکن است آن‌ها را یک تا سه‌بار در روز در طول یک دوره‌ی خوشه‌ای که احتمالا ۲ هفته تا ۳ ماه طول می‌کشد، تجربه کنید. هر حمله‌ی سردرد ۱۵ دقیقه تا ۳ ساعت خواهد بود و می‌توانند شما را از خواب بیدار کنند. سردردها ممکن است برای ماه‌ها یا سال‌ها به‌طور کامل ناپدید شوند و بعدها مجدد عود کنند. همچنین مردان سه تا چهار برابر بیشتر از زنان به آن مبتلا می‌شوند.
سردردهای خوشه‌ای تهدیدکننده‌ی زندگی نیستند، اما می‌توانند باعث درد شدید شوند و به‌طور قابل توجهی بر کیفیت زندگی افراد تأثیر بگذارند. مسکن‌های بدون نسخه برای سردردهای خوشه‌ای مؤثر نیستند، زیرا تاثیر آن‌ها بسیار کند است. در عوض، باید از یک یا چند درمان تخصصی کمک بگیرید.
۳ درمان اصلی برای تسکین درد در صورت مصرف بلافاصله پس از شروع سردردهای خوشه‌ای عبارت‌اند از:
- تزریق سوماتریپتان: که می‌توانید تا دو بار در روز به خودتان تزریق کنید.
- اسپری بینی سوماتریپتان یا زولمیتریپتان: که در صورت عدم تمایل به تزریق می‌توان از آن استفاده کرد.
- اکسیژن درمانی: جایی که اکسیژن خالص را از طریق ماسک تنفس می‌کنید.
این درمان‌ها معمولا درد ناشی از سردردهای خوشه‌ای را در عرض ۱۵ تا ۳۰ دقیقه تسکین می‌دهند.
۴. درمان سردردهای سینوسی
با سردردهای سینوسی، درد عمیق و مداومی را در استخوان گونه، پیشانی یا روی پل بینی خود احساس می‌کنید. همچنین آن‌ها زمانی اتفاق میفتند که حفره‌هایی در سر شما به نام سینوس‌ها ملتهب می‌شوند. درد معمولا با سایر علایم سینوسی مانند آبریزش بینی، پری گوش، تب و صورت متورم همراه است. سردرد سینوسی واقعی از عفونت سینوسی ناشی می‌شود، بنابراین برخلاف ترشحات شفاف در سردردهای خوشه‌ای یا میگرنی، ترشحاتی که از بینی خارج می‌شوند، به‌طور معمول به رنگ زرد یا سبز خواهند بود.
مصرف آنتی‌بیوتیک، آنتی‌هیستامین یا ضداحتقان بینی استنشاقی برای مدت کوتاهی می‌تواند به کاهش درد شما کمک کند. همچنین می‌توانید از مسکن‌ها استفاده کنید و اگر کمکی نکردند، پزشک می‌تواند کورتیکواستروئیدها را برای کاهش التهاب در سینوس‌ها تجویز کند.
ترفندهای ساده در خانه، مانند نوشیدن مایعات بیشتر یا اسپری بینی آب شور، احساس بهتری به شما خواهد داد.
اگر داروهای ضد احتقان و مسکن را خیلی زیاد مصرف کنید، ممکن است دچار سردرد ناشی از مصرف بیش‌ازحد دارو شوید. داروهای ضد احتقان همچنین می‌توانند فشار خون شما را افزایش دهند، بنابراین اگر فشار خون بالا دارید، قبل از مصرف با پزشک خود صحبت کنید. در موارد نادر، پزشک ممکن است جراحی سینوس را برای برداشتن پولیپ یا بازکردن سینوس‌های کوچک یا دائما متورم توصیه کند.
برای درمان سردرد چه چیزهایی بخوریم؟
برخی از غذاها و نوشیدنی‌ها ممکن است به‌ویژه برای سردرد مفید باشند، مانند آب، غذاهای غنی از آنتی‌اکسیدان و موادی مانند کافئین. سایر غذاها ممکن است باعث سردرد شوند. افرادی که با سردردهای معمولی سروکار دارند می‌توانند با پزشک خود برای شناسایی علل زمینه‌ای، از جمله شناسایی و حذف غذاهای محرک، برای کمک به تسکین سردردشان مشورت کنند.
غذاها و نوشیدنی‌هایی که به تسکین سردرد کمک می‌کنند، می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
آب
نوشیدن آب کافی برای تمام سیستم‌ها و سلول‌های بدن مهم است و ممکن است با هیدراته نگه‌داشتن بدن فرد به کاهش یا جلوگیری از سردرد کمک کند. حتی کم‌آبی خفیف ممکن است به تعدادی از علایم از جمله سردرد منجر شود. یک مطالعه در سال ۲۰۱۵ نشان داده است که نوشیدن آب راهی ساده برای هیدراته نگه‌داشتن بدن و کاهش یا پیشگیری از سردرد است.
میوه‌ها و سبزیجات
بسیاری از میوه‌ها و سبزیجات سرشار از ویتامین، مواد معدنی و آنتی‌اکسیدان هستند. آنتی‌اکسیدان‌ها از ترکیباتی تشکیل شده‌اند که به کاهش استرس اکسیداتیو در سلول‌ها و مبارزه با آسیب رادیکال‌های آزاد کمک می‌کنند.
یک مطالعه که در سال ۲۰۲۰ منتشر شده است، حاکی از این موضوع بوده است که استرس اکسیداتیو در میگرن نقش دارد و برخی آنتی‌اکسیدان ها ممکن است نقش ساده‌ای در کمک به درمان یا پیشگیری از سردردهای میگرنی داشته باشند.
چند نمونه از غذاهای مغذی عبارت‌اند از:
- سبزیجات برگ‌دار مانند کلم‌پیچ و اسفناج
- سبزیجات با رنگ روشن مانند هویج و فلفل دلمه‌ای
- ادویه‌هایی مانند زنجبیل، زردچوبه و سیر
- سبزیجات ریشه‌ای مانند سیب‌زمینی شیرین و چغندر
- انواع توت‌ها مانند زغال‌اخته، تمشک و توت‌فرنگی
همچنین رژیم غذایی کم‌چرب و پرفیبر که فقط حاوی غذاهای گیاهی هستند نیز، به کاهش علایم میگرن کمک می‌کند.
چای گیاهی
دمنوش‌های گیاهی مانند بابونه و زنجبیل می‌توانند باعث کاهش علایم سردرد می‌شوند، زیرا هم به‌صورت آبرسان عمل کرده و هم حاوی ترکیبات تسکین‌دهنده‌ی درد هستند.
مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۴ بر روی ۱۰۰ فرد مبتلا به میگرن حاد نشان داد که یک چای زنجبیل ساده شدت میگرن را در افرادی که آن را مصرف می‌کنند با عوارض جانبی کمتری در مقایسه با سوماتریپتان، یک داروی سقط‌کننده میگرن، کاهش می‌دهد.
غذاهای کافئین‌دار
مقادیر کم کافئین نیز ممکن است به برخی از انواع سردرد کمک کند، زیرا رگ‌های خونی تمایل دارند قبل از سردرد بزرگ شوند. کافئین دارای خاصیت منقبض‌کننده‌ی عروق طبیعی است، به این معنی که رگ‌های خونی را باریک می‌کند و در نتیجه اثرات سردرد را خنثی و علایم را کاهش می‌دهد.
برخی از غذاهای حاوی کافئین طبیعی عبارت‌اند از:
- قهوه
- چای سیاه
- چای سبز
- جوش شیرین
- نوشیدنی‌های انرژی‌زا
- نوشیدنی‌های ورزشی
- شکلات
با این‌حال، مردم باید مراقب مصرف بیش‌ازحد کافئین باشند. در برخی از افراد، کافئین ممکن است محرک سردرد آن‌ها باشد یا بعداً زمانی که اثرات کافئین از بین رفت، باعث سردرد شود.
نکته‌‌ی پایانی
همه‌ی افراد برای بارها در طول زندگی خود با سردرد مواجه می‌شوند، پس نگران این موضوع نباشید و به این فکر کنید که چه روش‌های درمانی برای شما بهترین نتیجه را به‌دنبال خواهد داشت. همچنین از مصرف خودسرانه‌ی هرگونه دارو که عوارض خطرناکی برای شما به همراه دارد، بپرهیزید و حتما با یک متخصص مشورت کنید.
هنگامی که یک برنامه‌ی درمانی را شروع کردید، میزان عملکرد آن را پیگیری کنید. هرگونه الگو یا تغییر در احساس خود را یادداشت کنید و بدانید که ممکن است مدت زمانی طول بکشد تا شما و پزشکتان بهترین برنامه‌ی درمانی را پیدا کنید. بنابراین سعی کنید صبور باشید.
در آخر نیز توصیه می‌شود که به عادات سالم، مانند ورزش منظم، خواب کافی و رژیم غذایی سالم پایبند باشید.
منابع: webmd, my.clevelandclinic, nhs, medicalnewstoday
دیدگاهتان را بنویسید