محققان در یک مطالعه جدید دریافتند اختلالات خواب یا کم‌خوابی – به ویژه در افراد مسن – با توانایی مغز در پاکسازی مواد زایٔد ارتباط دارد و منجر به مشکلات حافظه و افزایش خطر بیماری‌های عصبی مانند آلزایمر می‌شود.
به گفته محققان دانشگاه هنگ‌کنگ (HKU)، خواب ضعیف – یا کم‌خوابی – در افراد مسن ممکن است در توانایی مغز برای پاکسازی مواد زایٔد اختلال ایجاد کند. این مطالعه که به رهبری پروفسور «تاتیا ام‌سی لی» استاد علوم روانشناسی و روانشناسی بالینی دانشگاه هنگ‌کنگ انجام شده است، چگونگی تاثیر کیفیت خواب بر عملکرد مغز را بررسی می‌کند.
در تحقیقات قبلی، نشان داده شده است خواب نامناسب با زوال شناختی مرتبط است. تیم پروفسور لی بر روی سیستم گلیمفاتیک، شبکه‌ای که مسیٔول دفع مواد زایٔد از مغز است، تمرکز کردند. این سیستم نقش مهمی در حفظ سلامت مغز به ویژه با افزایش سن افراد ایفا می‌کند.
محققان در این مطالعه بررسی کردند که چگونه اختلالات در سیستم گلیمفاتیک ممکن است به کاهش حافظه در افراد با مشکل اختلال خواب منجر شود. هنگامی که این سیستم در بدن به درستی کار نکند، پروتیٔین‌های مضر در مغز تجمع می‌یابد. این فرآیند با اختلالات عصبی مانند آلزایمر، پارکینسون و صرع مرتبط است. این نشان می‌دهد که کیفیت خواب، فعالیت‌های مغز و عملکرد گلیمفاتیک باهم در ارتباط هستند.
در این مطالعه ۷۲ فرد مسن مورد آزمایش قرار گرفتند و اسکن مغز آن‌ها در زمان خواب و بیداری مورد بررسی قرار گرفت. یافته‌ها نشان داد که کیفیت پایین خواب با غیرفعال کردن سیستم گلیمفاتیک، منجر می‌شود عملکرد مغز تحت تاثیر قرار بگیرد. به عبارت دیگر، غیرفعال شدن سیستم گلیمفاتیک بر عملکرد مغز تاثیر منفی می‌گذارد.
پروفسور لی می‌گوید: «نتایج بدست آمده به وضوح تاثیر خواب را بر شبکه مغز انسان از طریق نحوه فعالیت سیستم گلیمفاتیک نشان می‌دهد. عدم کارکرد صحیح این سیستم بر روی عملکرد حافظه افراد مسن تاثیر می‌گذارد. بنابراین، دریافتیم حفظ عملکرد صحیح گلیمفاتیک در دوران پیری از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.»
نتایج این مطالعه شواهد مهمی را اضافه می‌کند که کیفیت خواب بر سلامت شناختی از طریق روابط عصبی تاثیر می‌گذارد. پروفسور لی در ادامه گفت: «اختلال حافظه یک شکایت رایج میان افراد مسن با کیفیت خواب ضعیف است. نتایج ما دیدگاه جدیدی را در مورد تعامل بین خواب، سیستم گلیمفاتیک و شبکه‌های چندوجهی مغز ارایٔه می‌دهد.»
