یک تیم بینالمللی از دانشمندان به رهبری محققان دانشگاه مک مستر و دانشگاه شیکاگو نتیجه گرفتهاند که بیماریهای عفونی همهگیر یکی از حادترین مشکلاتی است که بشریت با آن مواجه است و این امر بهویژه در زمان شیوع بیماریهای شدید بهویژه صادق است. مطالعه جدید آنها که در نشریه نیچر منتشر شده ، بر “بزرگترین رویداد مرگ و میر در تاریخ ثبت شده” ییعنی بیماری همه گیر مرگ سیاه که در قرن چهاردهم در سراسر جهان متمرکز است.
با توجه به اینکه این بیماری بخشهای زیادی از جمعیت انسانی را از بین برد و حتی در برخی مناطق بیش از نیمی از جمعیت تلف شدند، منطقی است که ما انسانها ممکن است در نتیجه قرار گرفتن در معرض یرسینیا پستیس، باکتری که باعث ایجاد طاعون میشود، دچار تغییرات سازگاری شده باشیم.
برای کشف این موضوع، محققان نمونههای DNA را از ۲۰۶ اروپایی از دو گروه مختلف جمعآوری کردند. یک گروه در دانمارک و گروه دیگر در لندن بودند. از مجموع ۲۰۶ فردی که بررسی شدند، ۶۷ نفر قبل از همهگیری، ۹۷ نفر پس از پایان آن و ۴۲ نفر باقی مانده در طول طاعون زندگی میکردند و بر اثر این بیماری جان خود را از دست داده بودند.
دانشمندان نمونههای DNA را در طول زمان مقایسه کردند و به دنبال ژنهایی بودند که ممکن است در نتیجه انتخاب طبیعی تغییر کرده باشند، بهویژه ژنهایی که ممکن است در پاسخ به طاعون جهش یافته باشند. آنها در ابتدا صدها ژن بالقوه پیدا کردند، اما توانستند جستجو را محدود کنند.
جهش مفید در بین افرادی که بر اثر طاعون جان باختهاند نادر است، اما انتظار داریم که فراوانی آنها در بین بازماندگان افزایش یافته باشد. از صدها ژنی که در ابتدا شناسایی کردند، ۳۵ ژن تغییر یافته پیدا شد.
دانشمندان تغییرات در دانمارک و لندن را با هم مقایسه کردند تا ببینند کدام تغییرات در هر دو مکان هماهنگی دارد و سرانجام فهرست محدود به ۴ ژن شد.
آزمایشهای بعدی در آزمایشگاه نشان داد که نسخههای جهشیافته این چهار ژن به محافظت از اجداد قرون وسطایی ما در برابر باکتری یرسینا پستیس و مجموعهای از بیماریهای دیگر کمک کرده.
در میان سازگاریها تغییراتی وجود داشت که باعث میشود سیستم ایمنی در تشخیص پروتئینهای سطح باکتریها بهتر شود و شناسایی و کشتن را آسان تر میکند.
سازگاری دیگر باعث میشود سلولهای ایمنی بهتر با یکدیگر صحبت کنند، به طوری که وقتی یک سلول در مورد مهاجم یاد میگیرد میتواند به دیگران اطلاع دهد.
محققان تخمین می زنند افرادی که دو نسخه خوب از این جهش مفید دارند، ۴۰ درصد بیشتر از همتایان خود احتمال زنده ماندن از عفونت را داشتند.
منتها این تغییرات کاملا هم خوب نبودند:
همان ژنهایی که ممکن است به اجداد ما کمک کرده باشند از مرگ اجتناب کنند، با مجموعه ای از اختلالات خودایمنی مدرن مرتبط هستند. به عبارتی این تکامل و جان به در بردن آنها به قیمت مثلا بیماری التهابی روده برای فرزندانشان تمام شد.
در تصویر شبیهسازی کامپیوتری باکتری یرسینا پستیس را میبینید.